Οι τεχνικές και οι παραδόσεις για την απόσπαση διακοσμητικών και χρήσιμων φυτών από το φυσικό τους περιβάλλον και την ανάπτυξη τους σε γλάστρες μέσα στο σπίτι έχουν πολύ μακρόχρονη ιστορία. Εδώ και 5.000 χρόνια, οι Κινέζοι κατασκεύαζαν ήδη πλούσιους ανακτορικούς κήπους, που τους γέμιζαν με προσεκτικά καλλιεργημένους θάμνους και λουλούδια, το καθένα μέσα στη δική του πήλινη γλάστρα. Από τη μακρινή εκείνη εποχή έχουν παρατηρηθεί πολλές καινοτομίες, μεγάλη πρόοδος, αλλά κάπου-κάπου και οπισθοδρόμηση. Θα αναφέρουμε εδώ μερικούς μόνο από τους κύριους σταθμούς της συναρπαστικής ιστορίας της φυτοκαλλιέργειας.
Μια από τις αρχαιότερες γνωστές παραστάσεις φυτών σε γλάστρες προέρχεται από το ανάκτορο
της βασίλισσας Χατσεπσουτ της Αιγύπτου, που βασίλεψε από το 1503 περίπου ως το 1482 π.Χ. Είναι ένα ημιανάγλυφο από σκαλιστή πέτρα, που δείχνει μια σειρά από πολύ στυλιζαρισμένα δέντρα, το καθένα μέσα σε μια μικρή γλάστρα. Η βασίλισσα αγαπούσε το λιβάνι. Το σπάνιο αυτό αρωματικό υλικό βγαίνει από το ρετσίνι του δέντρου βοσβελλία, που τον καιρό εκείνο μπορούσε να βρεθεί μόνο στη χώρα Πουντ της Ανατολικής Αφρικής . Μια αποστολή ξεκίνησε τότε για να βρει τέτοια δέντρα και να τα φέρει στο παλάτι. Το έργο της αποστολής πέτυχε και τα δέντρα, όπως φαίνεται, έπιασαν στην καινούρια πατρίδα τους.
Πολλοί πιστεύουν, ότι σε παλιές εποχές ο άνθρωπος καλλιεργούσε τα φυτά μόνο για τη φαρμακευτική ή μαγειρική τους αξία. Δεν είναι όμως έτσι. Σε πολλούς αρχαίους πολιτισμούς έτρεφαν ιδιαίτερη εκτίμηση για τα διακοσμητικά φυτά και το και τα θεωρούσαν τεκμήρια πλούτου και κύρους. Ζωγραφικές παραστάσεις από την αρχαία Κίνα δείχνουν αζαλέες και κρίνους σε περίκομψες γλάστρες να στολίζουν με την ευαίσθητη ομορφιά τους χώρους του σπιτιού. Η πολυτέλεια της καλλιέργειας τέτοιων φυτών αποτελούσε προνόμιο μόνο των πλουσίων. Στην Ινδία θεωρούσαν έγκλημα από έναν κοινό θνητό το να καλλιεργεί ένα ορχεοειδές. Στην Ιαπωνία, ο ίδιος μυστικισμός επικρατούσε για τα ρόδα και για το μικρό φοίνικα ραπίς η έξοχος, που τον έλεγαν «θεά του φωτός».
Οι Βαβυλώνιοι ήταν εξαίρετοι κηπουροί και οι περίφημοι Κρεμαστοί Κήποι του βασιλιά Ναβουχοδονόσωρα είχαν δέντρα που μεγάλωναν μέσα σε πορώδη πήλινα δοχεία. Ο βασιλιάς είχε φυτέψει τους κήπους για χάρη της γυναίκας του, που στην εξορία της νοσταλγούσε τα φυτά της μακρινής της πατρίδας.
Ο βασιλιάς του Ισραήλ Σολομών είχε τη φήμη λαμπρού κηπουρού. Καλλιεργούσε μεγάλη ποικιλία από αρωματικά βότανα, πειραματιζόταν με νερόκηπους και φύτευε πολλά καινούρια φυτά από μοσχεύματα. Φαίνεται πως μια από τις αίθουσες του περίφημου ναού του ήταν κήπος στολισμένος με αφθονία από φυτά σε γλάστρες.
Οι περισσότερες από τις αρχαίες συλλογές φυτών ήταν εξαιρετικά στυλιζαρισμένες. Ο πιο ανεπίσημος τρόπος για τη συγκέντρωση φυτών σε ομάδες, μέσα σε ποκιλόμορφα δοχεία, ξεκίνησε από την αρχαία Ελλάδα. Κάθε χρόνο, η Ελλάδα γιόρταζε τα Αδώνια, για να τιμήσει τον Άδωνι, θεό της γονιμότητας των φυτών, και οι «κήποι του Αδωνίδος» συμβόλιζαν τον εποχικό θάνατο και την αναγέννηση του νεαρού θεού. Σπόροι που βλάσταιναν γρήγορα, όπως μάραθο, κριθάρι και μαρούλι, σπέρνονταν σε γλάστρες, καλαθάκια και άλλα μικρά δοχεία. Ύστερα από οκτώ μέρες, τα συγκέντρωναν γύρω από τα ιερά του Άδωνι και τ’ άφηναν στον ήλιο χωρίς νερό για το οκταήμερο της γιορτής, οπότε τα φυτά μαραίνονταν και ξεραίνονταν. Το έθιμο αυτό οδηγούσε σε πλατιά διάδοση της διατήρησης λουλουδιών σε γλάστρες. Έτσι, σήμερα, επικρατεί στις μεσογειακές χώρες η παράδοση να συγκεντρώνονται σε ομάδες πολυάριθμες και ποικιλόμορφες γλάστρες ε φυτά κάθε είδους, που στολίζουν τις σκάλες, τις ποδιές των παραθύρων και τις αυλές κάθε σπιτιού.
(πηγή: Φυτράκης- Ορφανίδης 1983. ΔΙΑΚΟΣΜΗΤΙΚΆ ΦΥΤΆ για το σπίτι και το γραφείο.)
